مهدی محمدی: 1- هرگونه بحث درباره برنامه موشكي ايران مستقيما با بحثي بزرگ‌تر پيوند مي خورد و آن هم اين است كه چه عواملي ايران را به يك قدرت منطقه اي تبديل كرده است؟ به اين سوال معمولا چهار نوع پاسخ داده شده است.

پاسخ اول اين است كه ايران يك قدرت منطقه اي است به اين دليل كه هيچ كشور ديگري در منطقه خاورميانه داراي ظرفيت هاي انساني، نهادي و جغرافيايي ايران نيست.

پاسخ دوم اين است كه ايران تنها كشور منطقه خاورميانه است كه يك برنامه هسته اي مستقل و بسيار پيشرفته را از دل انواعي از محروميت ها و محدوديت ها با موفقيت توسعه داده است. از منظر مادي، برنامه هسته اي موجب شده ايران به يك منبع جديد و تقريبا تمام نشدني توليد انرژي و همچنين كالاهاي قابل صادرات به بازار فناوري هاي سطح بالا (مانند سوخت هسته اي) دست پيدا كند. از منظر سياسي هم برنامه هسته اي يك منبع تمام نشدني توليد اقتدار ملي است كه غربي ها به هيچ كشور ديگري در منطقه خاورميانه اجازه دست يابي به آن را نداده اند.

پاسخ سوم اين است ايران يك قدرت منطقه اي است به اين دليل كه قلب محور مقاومت محسوب مي شود. در باره اين موضوع بين تحليلگران تقريبا هيچ اختلاف نظري وجود ندارد كه تا وقتي مسئله اي به نام مقاومت وجود دارد، ايران قدرت اول منطقه باقي خواهد ماند و دقيقا به همين دليل هم هست كه امریکا در دوران اوباما تصميم گرفته به هر قيمت ممكن نوعي سازش را در منطقه ايجاد كند. امریکايي ها عقيده دارند كوتاه ترين راه براي پايين كشيدن ايران از جايگاه قدرت اول منطقه اين است كه با ايجاد سازشي ميان اسراييل واعراب، "مسئله مقاومت" منتفي شود.

و پاسخ چهارم برنامه موشكي ايران است. اين نكته در ميان تحليلگران امور نظامي و راهبردي در غرب بي گفت وگو پذيرفته شده است كه ايران داراي پيشرفته ترين برنامه موشكي در منطقه خاورميانه است و هيچ كشوري در منطقه، حتي در بلند مدت قادر به پر كردن فاصله خود با ايران در اين حوزه نخواهد بود. مهم ترين سندي كه اين موضوع را تاييد مي كند، گزارشي است كه رونالد برگس رئيس سازمان اطلاعات دفاعي امریکا (DIA) در 19 اسفند 1389 (10 مارس 2011) منتشر كرد و در آن تاكيد شده است كه ايران پيشرفت چشمگيري در توسعه فناوري موشك هاي بالستيك داشته است كه لااقل در منطقه خاورميانه رقيبي براي آن وجود ندارد.

2- تبديل شدن اين اصل به يك اصل بديهي در ذهن تحليلگران نظامي غربي كه "ايران بزرگ‌ترين قدرت موشكي خاورميانه و يكي از معدود قدرت هاي موشكي جهان است"، داراي يك پيام راهبردي بسيار مهم است و آن هم اين كه برخلاف بسياري از قدرت هاي غربي كه برتري نظامي خود را از راه توسعه سلاح هاي "غير متعارف" (به‌ويژه سلاح هاي هسته اي، ميكروبي و شيميايي) به دست آورده اند، ايران برتري نظامي خود را بر پايه سلاح هاي متعارف استوار كرده است.

در دكترين دفاعي ايران، جايي براي سلاح هاي NBC Nuclear Biologic Chimistrical) باز نشده و به همين دليل شايد بتوان ادعا كرد ايران تنها كشوري در جهان است كه بدون تكيه بر سلاح هاي نامتعارف توانسته قدرت نظامي خود را تا حدي غير قابل رقابت در محيط اطرافش توسعه بدهد و البته بدون شك برنامه موشكي نقشي بي بديل در آن ايفا كرده است.

پيام راهبردي اين موضوع آن است كه برخلاف آنچه امریکايي ها تصور مي كنند، ايران براي حفظ برتري منطقه اي خود هيچ نيازي به ساخت سلاح هسته اي ندارد. توسعه برنامه هسته اي غيرنظامي در كنار رشد برنامه موشكي و تركيب اين دو با نفوذ روز افزون منطقه اي، باقي ماندن در جايگاه قدرت اول منطقه را در بلند مدت تضمين خواهد كرد.

3- برنامه موشكي ايران از دو بخش تشكيل شده كه هر كدام ماموريت ويژه اي دارد.

بخش اول، برنامه موشك هاي پدافندي ايران است كه اهداف اساسي دفاع در مقابل تهاجم هوايي دشمن را تعقيب مي كند. پيشرفت هاي ايران در اين حوزه كه به‌طور كامل در قرارگاه پدافند هوايي خاتم الانبيا(ص) تجميع شده، بر دفاع از آسمان كشور متمركز است و يك سيستم رصد و رهگيري زمين پايه كاملا بومي را به‌وجود آورده است.

كشورهاي غربي و برخي از شركايشان تلاش هاي فراواني براي اخلال در شكل گيري اين سيستم به عمل آوردند ولي بومي شدن پايه هاي مهندسي اين سيستم امكان هرگونه ايجاد اختلال بيروني در آن را از بين برده است.

به عنوان نمونه، وقتي روس ها در يك اقدام غيرقانوني پس از صدور قطعنامه 1929 در ژوئن 2010 اعلام كردند كه سامانه دفاعي اس 300 را به ايران تحويل نخواهند داد، ايران با يك برنامه ريزي داخلي فشرده توانست سامانه دفاعي مرصاد را توسعه دهد كه عملا از همه قابليت هاي اس 300 از جمله رهگيري همزمان يكصد هدف برخوردار است.

اما بخش دوم برنامه موشكي ايران كه در رزمايش پيامبر اعظم(ص) 6 گوشه هايي از آن به نمايش درآمد، با وجود اينكه ظاهرا يك برنامه تهاجمي است اما در واقع آن هم ماهيتي دفاعي دارد چرا كه صرفا به سمت اهدافي نشانه گرفته شده است كه دشمن رسماً اعلام كرده از آنها براي حمله به خاك ايران استفاده خواهد كرد؛ يعني سرزمين هاي اشغالي به اضافه پايگاه هاي نظامي امریکا در منطقه.

بنابراين، اين ايده كه برنامه موشكي ايران يك تهديد منطقه اي و فرامنطقه اي است، اساسا بي مبناست. اين برنامه فقط عليه كساني تهديد خواهد بود كه قصد تهديد ايران را داشته باشند. جالب است كه امریکايي ها هم تا امروز قادر نبوده اند برنامه موشكي ايران را در عرض برنامه هسته اي به عنوان يك تهديد بين المللي توسعه بدهند.

در سال 2010، كشورهاي عضو ناتو در اجلاس ليسبون زير بار استدلال هاي امریکا و فرانسه در اين باره كه برنامه موشكي ايران تهديدي براي اروپاست نرفتند و نام ايران از فهرست تهديد هاي موشكي ناتو كه در سند راهبرد 10 ساله اين سازمان آمده است، حذف شد.

روس ها هم مدت هاست باور ندارند كه برنامه موشكي ايران خطرناك باشد و دقيقا به همين دليل در مقابل توسعه سپر دفاع موشكي مشترك امریکا و ناتو ايستاده اند. استدلال روسيه اين است كه برنامه موشكي ايران با توجه به هدف گذاري هاي انجام شده آن، هرگز تهديدي براي اروپا نخواهد بود، پس اگر ناتو اصرار دارد رادارها و سامانه هاي دفاع موشكي را در نزديكي مرزهاي روسيه مستقر كند، لابد روسيه را هدف گرفته است؛ اقدامي كه روس ها گفته اند با استقرار سامانه هاي تهاجمي اسكندر در سن پترزبورگ به آن پاسخ خواهند داد.

ايران ديروز هم به صراحت اعلام كرد با وجود اينكه به لحاظ فني هيچ مشكلي ندارد، اما به اين دليل كه اسراييل و تمامي پايگاه هاي نظامي امریکا در منطقه، در فاصله اي كمتر از 1200 كيلومتر از ايران قرار دارند، برد موشك هاي خود را به اندازه اي بيش از 2000 كيلومتر (برد موشك هاي شهاب3و سجيل) افزايش نخواهد داد.

4- برنامه موشكي ايران داراي برخي ويژگي هاي راهبردي است كه ماهيت و اهداف آن را تقريبا به طور كامل توصيف مي كند. اين ويژگي ها را به طور خلاصه مي توان چنين فهرست كرد:

ويژگي اول اين است كه برنامه موشكي ايران بر خودكفايي كامل داخلي متكي است و هيچ نوعي از وابستگي خارجي ندارد كه بتواند به عنوان نقطه آسيب پذيري آن در نظرگرفته شود.

ضمن اينكه در برخي حوزه هاي خاص كه ايران علاقمند به تامين مواد يا قطعاتي از خارج بوده، همانطور كه گزارش هاي سازمان ملل نشان مي دهد، به آساني همه تحريم ها را دور زده و بسياري از كشورهايي كه به تحريم ها راي مثبت داده بودند هم دراين دور زدن مشاركت كرده اند.

علاوه بر اين، ناظران بين المللي تاييد مي كنند كه برنامه موشكي ايران داراي نوعي ويژگي "پيشرفت مستمر" است كه همين ويژگي تكيه آن به منابع خارجي را منتفي مي كند چرا كه اگر برنامه اي به دانش يا فناوري خارجي متكي باشد، قادر به حفظ يك سرعت ثابت در روند پيشرفت خود نخواهد بود و قاعدتا از نوسانات ارتباطات خارجي تاثير مي پذيرد.

جالب ترين نمونه در اين مورد، مربوط به هفته گذشته است كه موشك ماهواره بر سفير ايران موفق شد ماهواره رصد را در مدار قرار دهد. سال گذشته، وقتي همين موشك ماهواره اميد را در مدار قرار داد، تعدادي از تحليلگران نظامي در امریکا گفتند كه اين موفقيت ايران امري تصادفي بوده است. اما وقتي اين اتفاق به فاصله چند ماه يك بار ديگر تكرار شد، همان تحليلگران اذعان كردند كه اگر اين امر تصادفي بود، نمي توانست يك بار ديگر رخ بدهد.

ويژگي دوم برنامه موشكي ايران آن است كه اين برنامه يك برنامه نظامي صرف نيست. طراحي ماهواره برهاي بومي مهم ترين شاهدي است كه ثابت مي كند برنامه موشكي ايران اهداف غير نظامي مهمي را هم دنبال مي كند. موشك ماهواره بر سفير اساسا يك موشك بالستيك با سوخت جامد است كه عمود بر سطح زمين شليك مي شود اما اگر همين موشك به موازات سطح زمين يا با زاويه اي معين نسبت به آن شليك شود، تبديل به يك موشك دوربرد تهاجمي خواهد شد. بنابراين، اين نكته دقيقي است كه گفته شود ميان برنامه موشكي و ماهواره اي ايران پيوندي معنادار وجود دارد.

ويژگي سوم برنامه موشكي ايران اين است كه همانطور كه در بالا گفته شد روي اهداف منطقه اي تمركز كرده و هدف گذاري هاي تهاجمي فرامنطقه اي ندارد.

ويژگي چهارم برنامه موشكي ايران كه اهميتي فوق العاده دارد اين است كه ايران توان شليك انبوه موشك هاي بالستيك را به دست آورده است. اهميت اين موضوع از آن جهت است كه "توان شليك انبوه" يكي از مهم ترين سازوكارهاي دفاعي امریکا و رژيم صهيونيستي يعني سامانه هاي دفاع موشكي را ناكارآمد مي كند.

به لحاظ نظري، سامانه هاي دفاع موشكي همواره بر اساس اين فرض ساخته مي شوند كه بناست با شليك هاي منفرد مقابله كنند و هيچ سامانه دفاع موشكي وجود ندارد كه قادر به مهار شليك انبوه موشك ها باشد.

درست است كه امریکا و اسراييل نه در آسمان خود و نه در منطقه هنوز قادر به استقرار هيچ سامانه دفاع موشكي كارآمدي نشده اند (عمليات دفاع موشكي زمان پايه امریکا در سال 2010، شكست خورد، سامانه دفاع موشكي آرو در اسراييل هنوز مستقر نشده و در خليج فارس هم تنها چند كشتي مجهز به سامانه دفاع موشكي ايجيس وجود دارد) اما پيام اين توانمندي ايران آن است كه حتي اگر چنين سامانه هايي مستقر هم بشود، در مقابل شليك انبوه موشك ها از ايران كارايي نخواهد داشت.