شاید هر وقت نامی از الگوی پیشرفت اسلامی به میان می‌آید، ناخودآگاه موضوعی بغرنج و دشوار و ثقیل در ذهن خود تداعی می‌کنیم و به قضاوت می‌نشینیم که این حرف‌ها برای جامعه نخبگان مناسب است.

به گزارش رجانیوز، سال 85 و بعد از سخنان امام خامنه‌ای در دانشگاه سمنان  درباره این موضوع، عده‌ای از طلاب شهر قم کنار هم جمع شدند و با تشکیل یک شورای راهبردی به این موضوع ورود پیدا کردند. آنها بر مبنای سخنان رهبری، نقشه راه پیشرفت اسلامی را طراحی و اردیبهشت سال گذشته از آن رونمایی کردند.

حجت‌الاسلام کشوری در گفتگو با نشریه حلقه وصل، به زبانی ساده و روشن درباره الگوی پیشرفت و نقشه راه توضیحاتی داده است که شاید مناسب حال و هوای این روزها باشد. در ادامه متن کامل این مصاحبه را می‎خوانید:

***

مساله الگوی پیشرفت اسلامی به صورت رسمی از سال 1385 در دانشگاه سمنان در سخنان امام خامنه‌ای مطرح شد و برای اولین بار ایشان مقدماتی را مطرح کردند که این مقدمات در سال‌های بعد و در سفرهای استانی امام خامنه اي تکمیل ‌شد.

مساله الگوی پیشرفت اسلامی همان مساله انقلاب اسلامی است. انقلاب اسلامی برای چه به وجود آمد؟ هر جوابی که شما به این سوال دادید، همین جواب را هم می‌توانید راجع به مساله الگوی پیشرفت اسلامی بدهید. در واقع مساله الگوی پیشرفت اسلامی، تئوریزه شده و جمع‌بندی شده فکر انقلاب است اما تفاوتی هم وجود دارد. تفاوت در اجمال و تفصيل است. مساله الگوی پیشرفت اسلامی همان مساله انقلاب اسلامی است البته به تفصیل. وقتی تازه می‌خواستیم انقلاب کنیم، لازم نبوده که به تفصیل راجع به انقلاب بحث كنيم؛ ولي امروز بايد به صورت تفصيلي راجع به اهداف انقلاب و روش تحقق آنها بحث كنيم. بحث تفصيلي در مورد انقلاب و اهدافش مي شود: مساله الگوی پیشرفت اسلامی!

بازخوانی انقلاب، نقطه آغاز در تبيين مسأله الگوي پيشرفت اسلامي

برای رسیدن به الگوی پیشرفت، باید یک دور انقلاب را بازخوانی کنیم و ببینیم به دنبال چیست. می‌پرسیم چرا انقلاب کردیم؟ ما انقلاب کردیم که هویت اسلامی و شاخصه‌هایش را -که عدالت یکی از شاخصه‌های هویت اسلامی است- محقق کنیم. انقلاب انجام دادیم تا نهاد خانواده را تقویت و احیا کنیم؛ چون جامعه اسلامی بدون نهاد خانواده فرض ندارد. انقلاب کردیم که زیر بار ظلم نرویم. حالا همين جواب‌ها را در مسأله الگوي پيشرفت اسلامي به صورت تفصیلی بحث می‌کنیم. مثلاً اگر در پاسخ به سوال اینکه چرا انقلاب کردیم، بگوییم می‌خواستیم عدالت را محقق کنیم -چون عدالت یکی از شاخص‌های هویت اسلامی است- در پاسخ به سوال چرا الگوی پیشرفت اسلامی؟  راه و رسم تحقق عدالت را بحث می‌کنیم. آنجا اجمالی بحث می‌کردیم؛ یعنی مي گفتيم كه قصد تحقق عدالت را داريم، بدون بحث از راه‌ تحقق عدالت، از اصل اين مسأله مهم بحث مي كرديم. ولی در بحث الگوی اسلامی به صورت تشریحی از لوازم تحقق عدالت در اقتصاد و ساير بخش ها بحث مي كنيم.

البته فقط مسأله عدالت مطرح نيست. در الگوی پیشرفت اسلامی شعارهای اصلی واساسی انقلاب استخراج و بعد شیوه رسیدن به این شعارها مشخص می‌شود. جمع‌بندی انقلاب این است که ما نمی‌توانیم آرمان‌های انقلاب را با روش‌های غربی محقق کنیم. در واقع باطن این حرف این است که چون آرمانهاي انقلاب، آرمانهاي اسلامی است، برای رسیدن به آن روش اسلامی لازم است. در یک کلام الگوی پیشرفت اسلامی، روش تحقق اهداف اسلامی را بحث می‌کند.

تبيين شاه‌مهره نقشه راه الگوي پيشرفت اسلامي (جهت حركت انقلاب)

برای آشنایی با نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی باید بر 9 محور بحثي مسلط شد.(محورهاي الگوي ساخت نظامات اسلامي) مهم ترین این 9 مطلب -که به آن «شاه‌مهره» می‌گوئیم- تسلط به اصطلاح «جهت حرکت انقلاب اسلامی» است. تبيين اين اصطلاح نياز به بحث در محورهاي زير را دارد:

اول اینکه مبنای انقلاب اسلامی چیست؟ دوم اینکه مراحل تحقق این مبنا چیست؟ سوم اینکه موضوع انتقال از هر مرحله انقلاب به مرحله دیگر انقلاب چیست؟

تبيين مبناي انقلاب اسلامي

مهم‌ترین بخش اصطلاحِ جهت حرکت انقلاب اسلامی، «مبنای حرکت انقلاب اسلامی» است. مبناي انقلاب غیر از اهداف انقلاب است. هدف انقلاب تحقق اسلام است و اسلام یعنی عدالت، یعنی عزت، یعنی احیای نهاد خانواده و ... اما مبنا عبارت از فکری است که محقق‌کننده اهداف است، یعنی آن فکری که انقلاب می‌خواهد به وسیله آن فکر، اهدافش را محقق کند.

 قبل از اینکه انقلاب کنیم، روحانیت داشتیم. وقتی از آنها بپرسید که شما دنبال چه چیزی هستید به شما خواهند گفت که ما به دنبال تحقق اهداف اسلامی هستیم. حالا اگر از آنها بپرسید شما چگونه می‌خواهید اهداف انقلاب اسلامی را محقق کنید، سریعاً می‌گویند اهداف اسلامی را تبلیغ می‌کنیم؛ یعنی روش و راهکارشان برای محقق کردن اهداف انقلاب، تبلیغ است؛ پس تبلیغ می‌شود مبنای حوزه سنتی یا جریان فهم سنتی از اسلام. حالا ما سوال می‌کنیم که مبنای انقلاب چیست؟ امام(ره) فرمودند بدون حکومت و بدون نظام‌سازی، نمی‌شود اهداف را محقق کرد. پس مبنای انقلاب اسلامی، نظام سازي اسلامی است. وقتی فرق بین قبل و بعد از انقلاب را صحبت می‌کنیم، می‌بینیم قبل از انقلاب هم علمای دین به دنبال تحقق اهداف اسلامی بودند ولی به هر دلیل، روششان برای تحقق اهداف انقلاب، تبلیغ بود. نوآوری امام خمینی(ره) این نبود که بیایند و اهداف جدیدی تعریف کنند، نوآوری‌شان این بود که مطرح کردند اهداف اسلامی، بدون نظام‌سازی اسلامی محقق نمی‌شود. پس مبنای انقلاب، غیر از مبنای فهم سنتی از اسلام است ولی هر دو اهداف مشترک دارند.

مثالی می‌زنم. یکی از اهداف اسلامی، دفاع از مظلوم است. آیا- در دنیای امروز- با تبلیغ مي توان از مظلوم دفاع تام کرد؟ یا باید ساختارهای اجتماعی داشته باشیم؟ اگر ساختارهای تشکیلاتی، امنيتي، نظامي و تبليغي نداشته باشیم، حتي نمی‌توانیم از خودمان دفاع کنیم؟ حفظ عزت، یک هدف اسلامی است اما با گفتن و تبلیغ محقق نمی‌شود. تبلیغ اسلامی یکسری کارآمدی‌های محدود دارد؛ ولی نظام‌سازی اسلامی فکر محقق‌کننده کامل اهداف اسلامی است.

تبيين مراحل تحقق مبناي انقلاب اسلامي

پس مبنا یعنی فکر محقق‌کننده اهداف. انقلاب اسلامی با مبنای نظام‌سازی اسلامی ورود پیدا کرده است و فکر اصلی‌اش نظام‌سازی است. نظامات آموزشی، نظامات امنیتی، نظامات سیاسی، نظامات فرهنگی و غیره و همه اینها را باید محقق کند. حالا سوال دیگر؛ مبنای حرکت انقلاب اسلامی که نظام‌سازی است در چند مرحله محقق می‌شود؟ امام خامنه‌ای این بحث را مطرح کردند که نظام‌سازی اسلامی در پنج مرحله محقق می‌شود: 1- مرحله انقلاب اسلامی، 2- مرحله نظام اسلامی، 3- مرحله دولت اسلامی، 4- مرحله جامعه اسلامی 5- مرحله امت اسلامی. بر اساس تقرير ایشان ما در مرحله دولت اسلامی هستیم. در نقشه راه در یک بحث مفصل، این مراحل را معنا کرده‌ایم: که مثلاً دولت اسلامی یعنی چه؟ مرحله نظام اسلامی یا مرحله جامعه اسلامی یعنی چه؟  اینها جزء قسمت دوم جهت هستند. قسمت سوم از مفهوم جهت هم، بحث از موضوع انتقال هرمرحله به مرحله ديگر است،كه بحث راجع به اين موضوع را به وقت ديگري موكول مي كنيم ولي به صورت اجمال بايد بدانيم كه موضوع انتقال از مرحله دولت اسلامي به مرحله جامعه اسلامي توليد الگوي پيشرفت اسلامي است. اين يعني ما بدون الگوي پيشرفت نمي توانيم به جامعه اسلامي مدنظر انقلاب برسيم. بنابراين بايد بپرسيم كه الگوي پيشرفت چگونه توليد مي شود؟

تبيين موضوعات جهت‌ساز؛ راه توليد الگوي پيشرفت اسلامي

وقتی از نقشه راه سوال می‌شود که چگونه الگوی پیشرفت اسلامی را تولید کنیم؟ جواب ما یک کلمه است: پردازش موضوعات جهت‌ساز!  موضوعات جهت‌ساز یعنی چه؟ یعنی موضوعاتی که یا «همه» مردم همین الآن به آن فکر می‌کنند یا «بخشی» از جامعه روی آن موضوع فکر می‌کند. مثلاً موضوعی به اسم پیشگیری از جرم داریم که قوه‌قضاییه به عنوان بخشی از جامعه روی آن فکر می‌کند یا مثلاً موضوع اقتصاد که همه مردم به آن فکر می‌کنند. موضوعات جهت‌ساز به صورت فنی عبارتند از موضوعات غیرقابل‌انکار؛ یعنی مثلاً شما و خانواده‌تان سر سفره شام راجع به اقتصاد صحبت می‌کنید. این مساله ذهن خانواده شما را هم درگیر کرده. اگر با بقال سر کوچه هم صحبت کنی، مي بيني ذهن او هم درگیر است.

راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی، تمرکز روی موضوعات جهت‌ساز است و ما استدلالی برای این قضیه داریم. استدلال ما این است که اگر روز اول به مردم یا نخبگان بگوییم بیایید روی موضوع پیشرفت الگوی اسلامی فکر کنیم، کسی اصلاً معنای موضوع الگوی پیشرفت اسلامی را متوجه نمی‌شود. پس مجبوریم از جایی شروع کنیم که جامعه به آن مساله نیاز دارد. وقتی روی موضوعات جهت‌ساز متمرکز شوید، همه مردم به حرف شما توجه می‌کنند و اصلاً حرف هم نزنی روی آن موضوع فکر می‌کنند. اگر از اینجا شروع کنیم، دیگر نیازی به فرهنگ‌سازی براي توجه به مسأله الگوي پيشرفت نداریم. یکی از بزرگترین ضعف‌های فرهنگی ما این است که بحث را از موضوعات جهت ساز شروع نمي كنيم و مي خواهيم با جایزه و مسابقه و اردو، توجه اولیه به موضوع ایجاد کنیم.

اما آیا باید به هر مساله غیرقابل‌انکاری توجه کنیم؟ مثلاً مساله متروی تهران و رفت‌وآمد که همه مردم به آن توجه دارند؛ قطعاً نه! باید به مسائل غیرقابل‌انکاری توجه کنیم که قابل ترجمه به بحث الگو باشد یعنی با بحث الگوی اداره ي کشور و الگوی پیشرفت ارتباط داشته باشد. اگر اين كار را كنيم، با هر موضوع جهت ساز، توجه بخشی از جامعه را به مساله الگو جلب می‌کنیم و از زاویه آن موضوع جهت‌ساز، مساله را در ذهنش متبلور می‌کنیم. ما در نقشه راه 81 موضوع جهت ساز را شناسائي كرده ايم.

تبيين موضوع جهت ساز در قوه قضائيه

یکی از این موضوعات جهت‌ساز، بحث پیشگیری از جرم است. طبق گزارش مسئولان قوه قضاییه، ورودی‌های پرونده در اين قوه، در حال زیاد شدن است. اين قوه مي گويد: باید برای راه‌های جلوگیری از وقوع جرم فکر کنیم. اگر ما از اين موضوع شروع كنيم، از جایی شروع کرده ایم که غیر قابل انکار قوه قضاییه است. ما در نقشه راه- در تحلیل چگونگي پیشگیری از جرم- ایده‌ای ارائه دادیم به نام «پیشگیری بنیادین اسلامی». در این ایده، ارتباط بین الگوی اداری جامعه و وقوع جرم را با سه مقدمه بحث کردیم. سوال اول این است که آیا کسانی که جرم انجام می‌دهند و مرزهای اجتماعی را می‌شکنند، به شخصیت و تربیتشان مرتبط است یا نیست؟ مخاطب ما قطعاً جواب خواهد داد آری و جواب این سوال مثبت است. سوال دوم را مطرح می‌کنیم: آیا شخصیت و تربیت افراد -که اگر بد شد وقوع جرم نتیجه‌اش است- با نهاد خانواده مرتبط است یا نه؟ بلافاصله کارشناس و متخصص امر پاسخ خواهد داد آری. سوال سوم را مطرح می‌کنیم: آیا اینکه خانواده‌ای خوب یا بد باشد، به الگوی آموزش جامعه ارتباط دارد یا نه؟ مرتبط است؛ چون وقتی ما آموزش ندادیم که خانواده چه لوازمی دارد و چگونه با شوهر و همسر رفتار کنیم. چگونه بچه‌ها را تربیت کنیم؛ وقتی پسر یا دختر سر خانه خودش می‌رود اصلاً نمی‌داند که چگونه باید رفتار کند. وقتی روابط خانواده به هم ریخت، آنگاه بچه تربیت خوبی نخواهد داشت و وقتی بچه خوب تربیت نشد، می‌تواند در آینده مرتکب جرایمی شود. پس ببینید الگوی آموزش خانواده روی نهاد خانواده و تربیت فرزندان تاثیر دارد و نتیجه عدم تربیت، وقوع جرم شد. ما مساله جرم را تحلیل کردیم و رسیدیم به بخشی از الگوهای اداری جامعه مثل الگوی آموزش.

حالا سوال می‌کنم آیا آموزش فعلی ما جزء الگوی توسعه غربي است یا خیر؟ مجدداً به بحث الگو رسیدیم. ولی قوه قضاییه یا قاضی که به مساله ما فکر می‌کند، دیگر نمی‌تواند بگوید که مساله الگوی پیشرفت اسلامی به من ربطی ندارد. می‌گوید الگوهای اداری جامعه در تربیت افراد تاثیر دارد.البته در اينجا تنها الگوی آموزش را مثال زدیم ، در حالي كه الگوی تولید، الگوی مصرف، الگوی امنیت و... هم تاثیرگذار است. پس اگر بخواهیم جرم را کنترل کنیم باید الگوهای اداره ي جامعه را تغيير دهيم؛ تا خانواده تقویت شود و بعد در خانواده تقویت شده و خانواده اسلامی، شخصیت درست شکل بگیرد. شخصیت قوی و مستحکم، مرزها را نمی‌شکند و جرم وقوع پیدا نمی‌کند.

اگر ما این تئوری هاي 81 گانه را مطرح کنیم، موجي در جامعه خواهد پذیرفت که مهم‌ترین مساله ما، مساله تولید الگو است. اين روش، روشي است در مقابل روش‌های نظری؛ که الان مطرح است و برای آن همایش می‌گیرند و سعی می‌کنند با مبانی اسلامی، مساله الگوی پیشرفت را تولید کنند. آن روش در بلند مدت بر روي نخبگان تأثيراتي دارد ولی اگر روش پردازش موضوعات جهت‌ساز را استفاده کنیم، تقریباً همه اقشار جامعه ضرورت مساله الگو را متوجه می‌شوند.

دعوت از علاقمندان براي كمك به توليد الگوي پيشرفت اسلامي

نقشه راهِ تولید شده، آغاز كننده كار تولید الگو است، نه آن کاری که تکمیل كننده باشد. این نقشه محصول 15 سال مطالعه است. درست است که تدوین این نقشه 4 الی 5 سال طول کشیده ولی مطالعه راجع به انقلاب را از ده سال قبل از این پروژه شروع کرده بودیم. تقریباً با همه نحله های فکری که راجع به انقلاب بحث کردند در این 15 سال ارتباط و جلسات مفصلی داشتیم.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: